Zazaca nedir?-2

Zazaca nedir?-2
Recep GÜL
Gerçekten de iki halk günümüzde de birbirinin dilini anlamamaktadır. Bu halklarda dünyanın başka yerlerinde birbirine uzak yerlerde değil ki birbirlerinin dilini anlamasınlar birbirine yakın yerde yaşamaktadırlar. Türkler gibi bir kısmı Orta Asya’da bir kısmı Anadolu’da olduğu gibi uzakta olurda haydi neyse deriz. Ayrılık da yüzyıllarca öncelere dayanıyorsa haydi neyse deriz. Türk’ler Anadolu’ya gelmeden önce yıllarca İran dünyasında kaldılar ve İslam dinini kabul ettiler. İran dili, dini ve kültürünün etkisinde kaldılar Orta Asya’daki soydaşlarına ‘’kafir’’ diyerek saldırdılar. Anadolu’ ya gelinceye kadar çok şeyler biriktirdiler, çok şey öğrendiler. Hatta İran’lılarla evlenerek biraz da onlara benzediler. Dolayısıyla Orta Asya’da edindikleri dil, din, kültür gibi özelliklerinde çok ciddi değişiklikler oldu. Zazalarda böyle bir durum yok, Zazalar çok dolaşmıyor, Hazar Denizinin güneyinden kalkıyor Fırat ve Dicle nehirleri arasına daha doğru bir ifadeyle Erzincan’dan ( bazı dostlar Gümüşhane’yi de eklemektedirler) Siverek’e kadar olan alana yerleşiyordu Bu bölgede Zazalar kendi yaşam alanında da bir yerden bir yere göçler ediyor ama o kadar detaya girmeyeceğim.

Günümüzde bağımsız-yurtsever Zaza aydınları yaptıkları çalışmalarda Zazaca’nın lehçe değil, Kürtçe’den ayrı bağımsız bir dil olduğunu savunmaktadır. Bu görüşü savunan aydın-entellektüel-düşün-sanat insanları hızla artmaktadır. Bu tartışma eskisi gibi kapalı kapılar ardında sürdürülemez. Hem halk hızla bir bilinçlenme içine girmekte, hem de aydınlar hızla bir bilinçlenmeyi yaşamaktadır.

Kürt milliyetçileri Zaza halkına siz Kürtsünüz, konuştuğunuz dil Kürtçe diyorlardı ancak Zaza halkının anlamadığı ve anlamasının mümkün olmadığı bir dili Kürtçeyi (Cizre Kürtçesini resmi dil olarak kabul ettiklerini duyuyoruz) resmi dil olarak kabul edip Zazaca’yı yok saydılar. Kurdukları televizyon kanallarında, Azadiye Welat gibi dergilerde Zazaca yayın yapmadılar, bir çok kanal kurmalarına rağmen kurdukları kanalların hiç birisini Zazaca dilinde çalıştırmadılar. Bu durum Zaza aydınlarını rahatsız etti. Öyle ki gelişmeler Zaza aydınları arasında Kürt milliyetçiliğine yakın duranlarında bile rahatsızlığa yol açtı. Hal böyle ilerlerken Zaza aydınları kendi yollarını çizmeye karar verdiler ve olabildikleri yerde görüşlerini açmaya yöneldiler ve etkili de oldular.

Bu aydınların etkinliğinden korkan Kürt milliyetçileri zamanla Zaza halkından elde ettikleri devşirme ve misyonerlerle daha farklı bir çalışmaya yöneldiler. Bu çalışmalarında ikiyüzlülük yaparak Zaza halkını savunuyor görünmeye ,aldatmaya, yanıltmaya çalıştılar.

Devamla Kürt milliyetçileri elde ettikleri devşirme ve misyonerler aracılığıyla Zazaca’nın aralarına Zazaca’da hiç olmayan Kürtçe kelimeler sokmaya veya kelimelerin Zazaca uzantılarının yerine, Kürçe uzantılar ekleyerek Zazaca’yı ortadan kaldırmaya yöneldiler. Bunun da adına Zazaca’nın ilerletilmesi dediler Zazaca böyle ilerletilemez olsa-olsa ortadan kaldırılır.

Zaza dili ve halkı için daha tehlikelisi ise yakın zamanda Kürt milliyetçileri tarafından Diyarbakır’da yapılan toplantı ve bu toplantıda Zazaca’yı hep yaptıkları gibi Kürtçe’nin lehçeleri arasına sokup Kürtçe’nin lehçelerini birleştirme amacıyla Zazaca’nın tamamen ortadan kaldırılması çalışmasıydı. Durmadan aşağılık-sinsi-karanlık amaçlara yöneldiler. Bu tür çalışmalar Zaza halkını ortadan kaldıramaz bunu iyi öğrensinler. Bizim gibi aydınlar varken Kürt milliyetçileri bu amaçlarına ulaşamayacaklardır. Her adımda bunların gerçek yüzünü ortaya koyacak ve halkımızı uyaracağız.

Kimse bizden halkımıza karşı böylesine haince çalışma yapıp, karanlık, sinsi, alçakça, planlı, programlı bir şekilde yok etmeye yönelen şer odaklarıyla ittifak yapmayı ve enternasyonalist dayanışma adı altında bir araya gelmemizi beklemesin. Böyle karanlık amaçları olmayan halklar ve onların önder örgütleriyle seve-seve bir araya geliriz.

Dersim'liler zazalar, dımıliler, kırmanclar Kürt ve Türk değildir. Dersim'lileri ve söz konusu halk gruplarını bu katagorilere sokmak asimilasyon, inkar ve imhadır. Bunu yapmayı zorlayan hainler Dersim'e ve bileşeni olduğu halka ihanet eden devşirme ve misyonerlerdir. Amacına ulaşamayacaklardır. Dersim alevi toplumu Kırmanç-Zaza-Dımıli halkının soydaşı-bileşenidir. Dili de kırmancki, Dımılki, zazaki dil ailesindendir. Dolayısıyla ulusal demokratik mücadelesini bu bileşimle birlikte verecektir. Alevisiyle, kızılbaşıyla, sunisiyle, şafisiyle, hanefisiyle birlikte bu mücadeleyi demokratik esaslara dayanarak vereceklerdir…

Erzincan’dan Siverek’e kadar olan bölgede yoğun olarak yaşayan ve aynı dili konuşan Kırmanç-dımıli-zaza adını kullanan halk aynı ulusal kökenden gelmektedir. Söz konusu halk grupları tahminen Otlukbeli ve daha sonrasında 1514 Çaldıran savaşından sonra inanç-mezhep eksenli bir toplumsal doku ayrışmasına uğradı. Aralarındaki bu ayrılıkları bir kenara bırakıp bu sahada yaşayan bütün halkı bir çatı altında bir araya getirip örgütlemeye çalışacağız. Bu toplumsal doku ayrışmasını da göz ardı etmeden her toplum grubumuzun geleneklerine inançlarına yaşamına saygıyı-hoşgörüyü elden bırakmayacağız.

Öncelikli hedefimiz, dil, kimlik, kültür, inanç, vicdan, adalet, hukuk, ana dilde eğitim-öğretim, televizyon-radyo yayınları gibi yaygın-örgün günün iletişim olanakları haklarını elde etmektir. Söz konusu taleplerimizin anayasal düzenlemeyle güvenceye alınmasını istiyoruz. Çalışmalarımızı şiddet içermeyen barışçıl-demokratik yollardan ve halk kitlelerine dayanarak yürüteceğiz…