Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı 5,5 milyar dolar. İthalatı ise büyük ölçüde enerji olmak üzere 22 milyar dolar. İhracatta yıl içinde azalma var. Ukrayna gerginliği ve bunun yol açtığı AB ambargosu ve buna eklenen petrol fiyatlarındaki düşüş, Rusya’da rublenin dolar karşısında değer kaybetmesini beraberinde getirdi.
Türkiye’nin ihracatçıları mallarını Rusya’ya rubleyle satıyorlar. Sonradan dolara çevrilince, kayıp daha da fazla oluyor. Ayrıca, Rusya yüksek gümrük vergisi uyguluyor. Putin ziyareti bunlara dair net sonuçlar vermedi. Türkiye’nin Rusya’ya enerji bağımlılığını arttırdı.
Şu da var; Putin, Erdoğan’a Başşar’ın kellesini vaad etmeden, Rus doğalgazında 3 milyar metreküp artış ve yüzde 6’lık fiyat indirimi vaadiyle, Rusya’nın AB karşısındaki kaybını bir nebze giderecek şekilde, Türkiye’yi enerjide kendisine daha da fazla bağlayacak taahhütlere girdi.
Erdoğan’ın “verimli geçti” dediği Putin ziyaretinin can alıcı noktası buralarda.
Rusya’nın Putin’le Ukrayna politikası nedeniyle zaten içine “çıkmaz”a sürükleniyordu. Buna, “Shale Oil Revolution” ya da “Şist Petrolü Devrimi” olarak nitelendiren, bir kaya türünden yeni teknolojiyle sağlanan ABD petrol üretiminin muazzam artışının sonuçları da ekleniyor.
ABD, yatay sondaj ve hidrolik parçalama (fracturing) teknolojisi uygulamasıyla petrol üretiminde S. Arabistan’a, doğalgazda Rusya’ya yetişmiş durumda. Ortadoğu petrolüne bağımlılığı sıfır. Yakında Avrupa’ya Rusya’nın yerini rahatlıkla alacak doğalgaz da sevkedebilir.
ABD’deki bu “Şist Kayası Petrol Devrimi”, petrol fiyatlarında birdenbire ulaşılan düşüşün en önemli nedenleri arasında. O kadar ki, Wall Street Journal’de dün bu konuda “Yeni Petrol Düzeni” başlıklı çok önemli bir makale yayımlandı.
Dünya, “Yeni Petrol Düzeni”ne geçiyor. Haziran ayında varil başına 116 dolar düzeyinde seyreden petrol fiyatları şu sıra 70 dolara kadar düştü. OPEC’in geçen perşembe günkü toplantısında ise, S. Arabistan üretim düzeyini düşürmeyi kabullenmediği için fiyatlar düşük kalmayı sürdürdü.
Bu da en başta Rusya’yı, Venezuela’yı, İran’ı, Cezayir’i, Irak’ı vuruyor. Bütçe dengesi sağlayabilmeleri için, bu ülkelerden örneğin, İran, petrolünü 135, Irak 124 dolardan satmak zorunda.
Hafta sonunda, Irak’ın yeni petrol bakanı, benim 40 yıllık çok özel ve yakın arkadaşım Adil Abdülmehdi ile beraberdim. Viyana’daki OPEC toplantısından Bağdat’a dönüyordu. Bir ara, kendisini Bağdat’ta eski dışişleri, yeni maliye bakanı Hoşyar Zebari ile çok önemli bir toplantının beklediğinden söz etti. “Niçin, çok önemli” diye sorduğumda, “Bütçenin neredeyse yarı yarıya kesilmesi gerekebilecek” cevabını verdi. Petrol fiyatlarındaki düşüşün, bazı ülkelere nasıl muazzam bir etki yapabileceğine basit bir örnek.
WSJ’nin yukarıda sözü edilen “Yeni Petrol Düzeni” başlıklı yazısının şu paragrafını, Putin’in Ankara ziyaretinin ardından özellikle bizlerin dikkate alması gerekli:
“Düşük fiyatlar dünyanın en kötü diktatörleri, özellikle Vladimir Putin üzerindeki ekonomik baskıyı arttıracak. Rusya OPEC üyesi değil ama kartelin üretim seviyesini kontrol ederek fiyatları yüksek tutmasından yararlanmıştı. AB ve ABD yaptırımlarının zaten baskısı altındayken, Putin’in iç siyasi desteği satın alma şansı da petrol fiyatlarıyla birlikte düşecek.”
Petrol fiyatları düşük kaldıkça, Putin, Ukrayna politikasından geri basmayıp, Batı yaptırımlarına muhatap oldukça, Rusya’nın ekonomik dayanma gücü de azalacak.
Bu haldeki “otoriter” Putin, Türkiye’deki “otoriter yoldaşı” Tayyip Erdoğan’a el uzatıyor. Her gün Batı aleyhtarı söylevler vermekte olan Tayyip Erdoğan ise “koltuk değneği” olarak Putin’i seçmişe benziyor.
Oysa, Putin, giderek “kendisi muhtac-ı himmet dede” durumuna sürüklenecek.
Yani, Putin-Erdoğan yakınlığından, Türkiye için “stratejik yarar” çıkmaz. Çünkü, bunlardan en az birinin yolu “çıkmaz sokak”tan geçiyor.
Putin ile Erdoğan: "Çıkmaz sokak"ta yoldaşlık...
QHA.COM.UA
